در زمینه مصرف انرژی در ساختمانها مصاحبه ای با نشریه پیام ساختمان توسط دکتر رامین قاسمی اصل انجام شده که به موضوع  تحمیل هزینه مضاعف برای مصرف انرژی و ناعادلانه بودن آن پرداخته شده است در زیر متن این مصاحبه که د شماره 206 نشریه پیام ساختمان منعکس شده آورده شده است:

نشریه شماره   206   22 فروردین 94

تحمیل هزینه مضاعف برای مصرف انرژی عادلانه نیست

گروه گزارش‌: مصرف انرژي در چند دهه اخير در ايران و جهان به طور سرسام‌آوري افزايش يافته که اين امر ازيک طرف نشانه رشد اقتصادي بوده و بيشتر به گردش افتادن چرخ‌هاي صنعت و در پي آن جابه جا شدن کالا‌هاي صنايع به نقاط مختلف و از طرف ديگر شايد به دليل قيمت ارزان انرژي صورت مي‌گيرد و شايد به همين دليل صاحبان صنايع و مصرف کنندگان خصوصي در کشور ما در پي صرفه جويي و استفاده منطقي از آن نبوده‌اند‌. با به وجود آمدن بحران انرژي در جهان‌، استفاده منطقي از آن در رئوس اصلي کار کشور‌هاي فاقد انرژي فسيلي قرار گرفت و بر آن شدند که در يکي از مراکز اصلي مصرف انرژي‌، يعني ساختمان‌هاي مسکوني‌، مسئله بهينه کردن مصرف انرژي را جدي بگيرند‌. ازاين رو در کشور‌هايي مانند آلمان‌، سوئد‌، ايتاليا‌، انگليس و… قوانين خاصي در امر ساختمان‌سازي و به کار بردن عايق‌هاي حرارتي‌، بهبود روش گرمايش و سرمايش و ساختار کلي ساختمان در جهت بهينه کردن مصرف انرژي در آن تدوين نموده‌اند که لازم‌الاجرا مي‌باشد‌. اما با توجه به اينکه کشور ما از صادرکنندگان انرژي به کشور‌هاي مختلف است هنوز ارزش اقدامات واقعي جهت صرفه جويي و يا استفاده منطقي از آن صورت نگرفته است؛ به ويژه در مورد ساختمان‌هاي فعلي که در حال استفاده مي‌باشند و ازنظر مصرف در وضعيت خوبي قرار ندارند‌، بايد اصولي تدوين شود تا ازنظر مصرف انرژي منطقي گردند‌.

جهت شناختن و شکافتن هر چه بيشتر و بهتر بحث صرفه جويي در مصرف انرژي در بخش ساختمان‌، با دکتر رامين قاسمي اصل‌، کارشناس فعال در بخش نظام مهندسي و ساختمان‌، و کارشناس رسمي دادگستري (‌تأسيسات مکانيکي‌) گفتگو کرديم‌. بخشي از حوزه تحقيقاتي وي در زمينه اصلاح تلفات انرژي در ساختمان مي‌باشد‌.

پيام ساختمان‌: آيا آماري از هدرروي انرژي در ساختمان‌ها در دست داريد‌؟

بررسي وضعيت مصرف انرژي در ساختمان‌ها طي سال 1385نشان مي‌دهد كه در بخش‌هاي تجاري و خانگي معادل 12ميليارد دلار اتلاف انرژي صورت گرفته‌است‌. در ايران به ازاي هر مترمربع‌، سالانه معادل 310 كيلووات انرژي مصرف مي‌شود حال آنكه متوسط مصرف انرژي براي هر مترمربع در جهان حدود 120 كيلووات است؛ به عبارت ديگر‌، متوسط مصرف انرژي به ازاي هرمترمربع در ايران 6/2 برابر متوسط مصرف در كشور‌هاي ديگر است‌. اين رقم در بعضي از شهر‌هاي كشورمان‌، به حدود 4 برابر مي‌رسد‌. نتايج مطالعات سازمان بهينه‌سازي سوخت كشور نشان مي‌دهد که 41 درصد انرژي مصرفي در ساختمان‌هاي كشور به هدر مي‌رود که 50 درصد اتلاف به علت عدم رعايت موارد بهينه‌سازي در ساختمان‌ها و 50 درصد به دليل غيراستاندارد و قديمي بودن فناوري تجهيزات خانگي و سيستم‌هاي گرمايش مركزي است‌.

پيام ساختمان‌: در جهان پيشرفته امروز چه راهکار‌هايي براي کاهش اين تلفات در هر دو حوزه ساخت و بهره برداري وجود دارد‌؟

براي حصول به يک ساختمان با مصرف انرژي کم بايستي به عوامل متعددي اشاره نمود‌. اول اينکه ضوابط و قوانين لازم براي احداث بناي متناسب با اقليم کشوري به منظور نيل به صرفه جويي انرژي در دسترس باشد‌. دوم اينکه نيروي کارآمد و متخصص در زمينه طراحي‌، نظارت و اجراي ساختمان که بر ضوابط فني تدوين شده اشراف کامل داشته باشد؛ تربيت گردد‌. سوم اينکه مواد و مصالح ساختماني مورد نياز از اصول و استاندارد تعريف شده اجباري منطبق با ضوابط مصوب ساخت و ساز در دسترس سازندگان باشد‌. چهارم اينکه سازنده واجد صلاحيت امور ساخت و ساز را برعهده بگيرد‌. پنجم اينکه يک سيستم کنترلي بر اجراي اين فرايند نظارت نمايد و در خاتمه با مميزي انرژي تراز انرژي ساختمان را از لحاظ مصرف انرژي تهيه و به عنوان يک سند جهت بهره برداري ساختمان ارايه نمايد‌. ضمن اينکه بهره برداران از نحوه بهره برداري درست از ساختمان بايد با کمک رسانه‌هاي ملي آموزش لازم را ببينند‌. در بخش لوازم و تجهيزات مصرفي دوران بهره برداري استاندارد‌سازي‌هاي لازم با الصاق برچسب درجه بندي انرژي مصرفي روي لوازم مصرفي اطلاع رساني لازم براي نيل به اين هدف صورت پذيرد‌. هر يک از اين عوامل داراي سرفصل‌هايي هستند که در اين فرصت امکان بيان جزييات آن فراهم نيست‌.

پيام ساختمان‌: موانع به کارگيري اين راهکار‌ها در کشور ما چيست‌؟

با توجه به موارد عنوان شده براي مورد اول در کشور ما ضوابط و قوانين لازم براي ساخت وساز در حوزه ساخت وساز شهري در چارچوب مقررات ملي ساختمان موجود بوده اما به نحو مطلوب موردتوجه قرار نمي‌گيرد‌. از طرفي اين مقررات در قالب 22 مبحث قانوني بوده که بعضا با هم هماهنگ نبوده و با اقليم و زيست بوم ايران قرابت چنداني ندارد‌. مهندسان در حوزه ساخت وساز شهري داراي پروانه اشتغال به کار بوده و در قالب سازمان‌هاي نظام مهندسي در زمينه طراحي و نظارت و اجراي ساختمان فعاليت مي‌نمايند که بايستي در اين حوزه براي نيل به اهداف صرفه جويي در مصرف انرژي مورد بازآموزي مناسب قرار گيرند‌. مجري مناسب براي ساخت وساز شهري که بتواند آرمان يک ساختمان با انرژي کم را احداث نمايد در دسترس نيست‌. مواد و مصالح مناسب در اين حوزه مشمول استاندارد اجباري نبوده و دسترسي به مواد و مصالح مناسب با هزينه بالا همراه‌است‌. لذا تا برطرف شدن موانع اجرايي نمي‌توان انتظار داشت تلفات انرژي در ساختمان به حد متعارف جهاني نزديک گردد‌. البته در زمينه طبقه بندي لوازم و تجهيزات مصرفي و تعيين تراز انرژي آن براي خريداران اقدامات مثبتي صورت پذيرفته که در دسترس بهره برداران قرار دارد‌.

پيام ساختمان‌: با توجه به فعاليت شما در حوزه تأسيسات مکانيکي به ويژه در استان‌هاي مختلف کشورمان‌، مهم‌ترين مسائل و مشکلات اين حوزه را چه مي‌دانيد و چه پيشنهاد‌هايي براي برون رفت از اين مشکلات داريد‌؟

تا زماني که زنجيره گفته شده تکميل نشود اقدامات مقطعي و حتي افزايش بهاي انرژي تأثير شگرفي روي کاهش ميزان مصرف انرژي نخواهد داشت‌، زيرا ما يک ساختمان مريض از لحاظ انرژي را به شهروند تحويل داده‌ايم و انتظار داريم وي با محدود نمودن خود در مصرف انرژي صرفه جويي نمايد‌. در حالت عادي در شرايط فعلي حدود پنجاه درصد تلفات انرژي در ساختمان‌ها از پوسته خارجي (‌ديوار و سقف‌) است‌. اگر در ساختمان مهيا شده عايق بندي جداره خارجي رعايت نشده باشد چگونه انتظار مقابله با اين عامل از سوي بهره‌برداران را داريم‌.‌ حدود سي درصد انرژي اتلافي ساختمان از در‌ها و پنجره‌ها است‌. اين مشکل با تعويض پنجره‌ها به فرم شيشه‌هاي دوجداره و سه جداره با قاب يو پي وي سي با نوار درزبندي مي‌تواند اثرات مثبتي را ايجاد نمايد‌. در اين حالت هزينه اين تعويض بر عهده چه نهادي است‌؟ آيا شهروند براي کاهش مصرف انرژي خود بايد اين کار را انجام دهد يا نهاد‌هاي مسئول با دادن يارانه و معرفي به مراکز معتبر اين کار را بر عهده بگيرند‌؟ موارد فوق يک سري اصول است که در ساخت وساز اگر رعايت نشود اثرات مخربي بر مصرف انرژي دارد که يک سري تدابير جانبي هم در اين موضوع قابل بررسي است‌. اين تدابير با هزينه کم مي‌تواند کمک مؤثري در اين حوزه باشد‌. به عنوان مثال‌: به کمک تنظيم محسوس سيستم‌هاي کنترلي مي‌توان با هدايت عملکرد تجهيزات تغييرات عمده و مفيدي در روند عملکرد دستگاه ايجاد کرد که اين طرح تقريبا بدون هزينه‌است‌. البته با هزينه بسيار کم در بخش‌هايي که متناوبا مورداستفاده قرار مي‌گيرند ازجمله با مواردي مثل کنترلر سيستم روشنايي‌، سوئيچ زماني در سيستم آبگرمکن‌، کنترلر سيفون توالت‌، vending machine‌ها و يا کنترلر‌هاي حرارت مرکزي‌ مي‌توان به صرفه جويي مناسب رسيد‌.

پيام ساختمان‌: و حرف آخر‌؟

از نشريه پيام ساختمان که به موضوعاتي چون صرفه جويي در مصرف انرژي مي‌پردازد تشکر مي‌کنم‌. ضمن اينکه معتقدم براي عدالت اجتماعي و رعايت حقوق شهروندي ضروري است ساختمان‌هاي موجود در وضعيت فعلي که تحويل بهره برداران است مميزي انرژي شده و برچسب انرژي ساختمان تهيه شود‌. حال در اين شرايط اگر بنا به اين اطلاعات شهروند مصرف بيشتري داشته باشد مستحق جريمه و پرداخت بهاي انرژي مصرفي است‌. در غير اين صورت تحميل هزينه مضاعف براي مصرف انرژي امري ناعادلانه خواهد بود.