حدود 3 ماه به برگزاری هفتمین دوره انتخابات هیئت‌مدیره بزرگترین NGO تخصصي صنعت ساختمان، یعنی سازمان‌های نظام‌مهندسی ساختمان باقی مانده است و فعالیت کاندیداها در قالب راه‌اندازی تشكل صنفي برای پیشتازی در آن به شکلی زیرپوستی جریان دارد. در این زمینه برخی مهندسان این روزها ترجیح می‌دهند اخلاق‌مداری کرده و در حوزه‌های تخصصی وارد می‌شوند و برخی دیگر نیز راه افشاگری و تجمع را در پیش گرفته‌اند.
به گزارش پیام ساختمان، بخش عمده فعالیت‌های عمرانی کشور مدیون تلاش مهندسان است، اما سؤال این است که این تشکل مهندسی چقدر توانسته فعالیت‌های خود را در این زمینه ارتقاء داده و از بار انتقادات نسبت به خود بکاهد. نقدهایی کاملاً به‌جا مانند اینکه مهارت‌های ساختمانی در کشور هنوز از سطحی استاندارد برخوردار نیست و از کسانی استفاده می‌شود که مهارت و تخصص لازم در این حوزه را ندارند، یعنی نیازمند آموزشی فراتر از پشت میز و صندلی‌های دانشگاه‌ها هستند، بنابراین تأثیر این انتخابات را بر سیاست‌گذاری ساخت‌وساز كشور نمی‌توان نادیده گرفت.
گروه ها و ائتلاف های شرکت کننده در انتخابات نظام مهندسی نظیر: جام، گام، تام، ماندگار، جامعه مهندسین نود و ارزش، راهبر مهندسین ساختمان، هدف، تدبیر، اسوه، پایش و ... که برخی از آنها مقطعی بودند و همچنان بسیاری از روسای هیئت‌مدیره سایر انجمن‌های صنفی صنعت ساختمان حضور پررنگی در آنها دارند. ازجمله انجمن صنفی پیمانکاران ، طراحان ، ناظران و مجریان صنعت ساختمان که نام افراد مطرحی همچون شیبانی، مظاهریان، آخوندی، مجدنیا، ترکان، زنگنه، غفرانی، حیدریون، جهانبخش و ... را در لیست خود گنجانده‌اند.
هدف؛ انتخاب شدن در هیئت‌مدیره
میرنیام، یکی از اعضای نظام‌مهندسی، دراین‌باره به پیام ساختمان گفت: علی رغم این ادعا که تلاش برای گرفتن حقوق واقعي مهندسان از مهم‌ترین اهداف آنهاست، اما بسیاری از این گروه‌ها یا تشکل‌ها صرفا با هدف انتخاب شدن در هیئت‌مدیره اصلی سازمان نظام‌مهندسی تلاش می‌کنند و آنچه که در فهرست سیاست‌های آنان به‌عنوان اهداف معرفی می‌شود، همچون: انتقادات آنها از عدم شفاف‌سازی روابط كاري مهندسين طراح، ناظر و مجري با كارفرمايان و نيز تسهيل و تسريع روابط كاري مهندسان با سازمان‌ها و نهاد مربوطه و ايجاد تسهيلات و هماهنگی‌های لازم در ارائه خدمات مهندسان از طريق رفع مشكلات اداري و چالش‌های موجود در نهادهاي با همان منظور رای آوردن طرح می شوند.
وی اضافه می کند: شعارها و برنامه‌های گفته‌شده بعدها کمتر شکل واقعیت به خود می‌گیرد، به‌عنوان‌مثال وضعیت كيفيت پروژه‌های ساختماني و شهرسازي، چه در ساخت نهایی و چه ضوابط ساختمان‌سازی و شهرسازي و به‌روز كردن ضوابط ازجمله مواردی است که در آستانه برگزاری هر دوره از انتخابات، پرداختن به آنها جدی شده و بعداً به دست فراموشی سپرده می‌شود.
نواقص و کاستی‌های صنفی
یک عضو دیگر سازمان نظام‌مهندسی نیز معتقد است: ازجمله مشکلاتی که بسیاری از اعضاء به‌عنوان مطالبه در قالب این گروه‌ها خواستار آن هستند، بحث اعتماد به مهندس است، درحالی‌که عملکرد پشت پرده بسیاری از نهادها و سازمان‌های همکار با نظام‌مهندسی، ناقض اعتبار مهندس است و لازم است کسانی که مسئولیت سازمان را بر عهده می‌گیرند به این موضوع توجه بیشتری داشته باشند.
اسدپور گفت: در حال حاضر از کل عواملی که در فرایند ساخت و كيفيت ساختمان و شهرسازي، دخالت دارند، تنها و تنها مهندسان هستند كه انواع و اقسام كنترل‌ها، آزمون‌ها، آزمايش‌ها، تعقيب و تنبيه‌هاي انتظامي شامل آنها می‌شود و ساير عوامل ذينفع مانند سرمايه‌گذار كه نفع اصلي را مي‌برد، یا نهادهایی مثل شهرداري که از مسیر ضوابط خود کسب سود می‌کنند، مورد سؤال قرار نمی‌گیرند، بنابراین انتظار داریم هدف این گروه‌های فعال در آستانه انتخابات صیانت از حقوق ما مهندسان باشد که كمترين منفعت را از این حوزه می‌بریم.
خواسته تشکل‌های صنفی
بر اساس این گزارش، این روزها مطالبات اعضا، نقد و بررسی عملکرد نظام‌مهندسی ساختمان از مهم‌ترین موضوعاتی است که تشکل‌های تخصصی نظام‌مهندسی در مجامع خود و رسانه‌ها به آن می‌پردازند. البته موضوعات مهمی نظیر تجدیدنظر در پاسخگویی، بستن مسیرهای فساد مالی, رانت‌خواری و کارآمدی بیشتر در کانون توجه بسیاری از اعضا قرار دارد.
در این راستا، کاندیداهای هیئت‌مدیره سازمان نظام‌مهندسی ساختمان، انتظارات خود را بر پایه محورهای متعددی مانند اینکه چگونه می‌توان بزرگترین سازمان تخصصی کارآمد را ایجاد کرد، یا از چه طریقی می‌توان، سازمان متبوع را که مهم‌ترین بخش تخصصی در حیطه صنعت ساختمان است، سالم نگه داشت و سایر انتظارات قانونی به عنوان مطالبات خود مطرح می کنند.
پای منافع شخصی در میان است
برخی دیگر از اعضای نظام‌مهندسی نیز دل‌خوشی از فعالیت این گروه‌ها در آستانه برگزاری انتخابات ندارند و معتقدند: در سال‌های اخیر افراد و تشکل‌های مختلف با ورود و نفوذ به‌نظام مهندسی ساختمان صرفاً در پی منافع شخصی خود بوده و کارنامه‌ای ضعیفی از خود و گروه منتسب به خود بر جای گذاشته‌اند.
یک عضو سازمان نظام‌مهندسی که نخواست نامش فاش شود، به خبرنگار پیام ساختمان، گفت: به باور من هدف از انتخابات نظام‌مهندسی و مشخص شدن تعدادي از مهندسان طبق رأي داده‌شده به‌عنوان هیئت‌مدیره نظام‌مهندسی فقط نشستن در جلسات و پرداختن به بندهاي خشک قانوني نيست، بلکه دست کم می‌توانند بخشی از شعارهاي خود را با کمک مهندسان عملی کنند.
وی ادامه داد: بسیاری از این گروه‌ها و حتی تشکل‌ها، جذب مشارکت مهندسان را بهترين گزينه براي رسيدن به اهداف خود در سازمان نظام‌مهندسی می‌دانند. ما تجربه‌های زیادی داریم از اینکه برخی فقط از مهندسان رأي آنها را می‌خواهند و وقتي انتخاب می‌شوند در طول مسئوليت خود، کاري با انتظارات صنفی آنان ندارند و مشغول بهره‌برداری‌های شخصي می‌شوند.
این مهندس عمران ادامه اظهار داشت: سرانجام این روند نیز ساختمان‌هایی است که با ساختاری ضعیف و فاقد کیفیت بنا می‌شوند، زیرا در شرایط غیبت و رخوت مهندسان و عدم تقويت شخصیت‌های حقوقي و دفاتر مهندسي سطوح بالا، بساز و بفروش ها عنان ساخت‌وسازها را در دست گرفته‌اند.
وی افزود: قوانین معطل‌مانده بسیاری وجود دارد، که حداقل می‌توانست به‌عنوان بخشی از اقدامات افراد پیروز در انتخابات در دستور کار آنها قرار گیرد؛ مواردی همچون تنفيذ اختيارات اجرايي سازمان به انجمن‌های صنفي مهندسان، اصلاح ساختار محاسبه و پرداخت حق‌الزحمه ها، تلاش برای برای اصلاح و اجرای تمامی مواد قانون نظام‌مهندسی و به عقیده من از همه مهم‌تر جای خالی کارنامه ارزيابي مهندسان طراح و ناظر است كه تاكنون مغفول مانده و به‌تبع آن كنترل و ارزيابي كمي و كيفي اشخاص حقيقي و حقوقي فراهم نشده، بنابراین و تحت این شرایط شاید، انتقادات از عملکرد مهندسان از سوی برخی نهادها بیجا نباشد.
به‌این‌ترتیب، با توجه به مانور تبلیغاتی بسیاری از کاندیداها در قالب تشکیل گروه‌های ائتلافی- صنفی و رقابت سخت و دفاعیه‌های آتشین برای اجرای واقعی قانون و مقررات ساخت‌وساز در سطح كشور، این افراد باید بتوانند پس از تکیه بر جایگاه هیئت‌مدیره، اهداف و سیاست‌های سازمان را با همكاري دستگاه‌های قانوني كشور عینی و عملياتي كنند.
مشارکت دادن تمامی اعضا در تصميمات مديريتي و نظارتي به منظور استفاده از ظرفیت حداکثری جامعه مهندسان باصلاحیت در افزایش کیفیت ساخت‌وساز نیز از جمله اهدافی است که لازم است مد نظر انتخاب شوندگان باشد. سازمان همچنان از مشکلات زیادی رنج می‌برد و اعضا نقدهای زیادی به عملکرد آن دارند نظیر نقص در نظارت یا حضور مجریان ذیصلاح که نه مهندس از این موقعیت راضی است و نه مالکان، پس باید این رویه‌ها اصلاح شود، در غیر این صورت صنعت ساختمان کشور و مردم باید یک دوره سه‌ساله دیگر برای آزمون و خطای مدیران هزینه بپردازند.
شبنم عزیزی نشریه پیام ساختمان شماره 212