سازمان نظام مهندسی ساختمان در هر استانی وظیفه مدیریت، کنترل و تنسيق امور مربوط به مهندسان را دارد؛ نکته حائز اهمیت در فعالیت سازمان‌های مذکور این است که هر گونه تصمیم گیری و فعالیت این نهاد در سطح استان‌ها، می‌تواند تاثیر مستقیم در صنعت ساخت و ساز به عنوان یکی از بخش‌های مهم اقتصادي علي الخصوص در حوزه کارآفريني، داشته باشد. از اين رو این سازمان بایستي فراتر از رسیدگی به امور درون سازمانی و مسائل مربوط به مهندسان با ايجاد يک برنامه استراتژيک و ارائه چشم انداز با تعيين اهداف جهت دستيابي به آن، اقدامات لازم را به انجام رساند.
بر اساس نظر کارشناسان از مهمترین و شاید يکي از اساسي‌ترين موضوعات مطروحه در سازمان‌های نظام مهندسی انتخابات هيات مدیره استان‌ها به عنوان سیاست‌گزار و ابزار مدیریتی جهت نگاه به آینده و دیدن فرصت‌ها وچالش‌های پيش رو در این سازمان‌ها مي‌باشند.
در سازمان‌هایی همچون نظام مهندسی به عنوان يک نهاد غير انتفاعي حضور افراد متخصص، حرفه‌ای و اخلاق‌مدار برای سیاست‌گذاری و اجرای امور، از بدیهی‌ترین مسائل به‌شمار می‌رود.
به اعتقاد صاحبنظران این حوزه، مواردي که در قانون نظام مهندسي و کنترل ساختمان و آئين‌نامه اجرائي آن در خصوص نحوه انتخابات هيات مدیره در سازمان‌های نظام مهندسی وضع شده است با گذشت بیست سال از تصویب و اجرا دارای مشکلاتي است که نیاز به بررسی و بازبینی مجدد آن احساس می‌شود.
کارشناسان معتقدند با توجه به نزدیک بودن زمان انتخابات دوره آتی هيات مدیره نظام مهندسی ساختمان، لازم است که بازبینی تخصصي و کارشناسانه در قوانین مربوطه صورت پذیرد.
بر اساس قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، احراز شرایط نامزدي انتخابات در ماده 11 این قانون آمده است و شرایط انتخاب شوندگان هئیت مدیره سازمان‌های نظام مهندسی را به شرح زیر بیان می‌کند:
1- تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران.
2- نداشتن فساد اخلاقی و مالی و عدم اعتیاد به مواد مخدر.
3- داشتن حسن شهرت اجتماعی و شغلی عملی به مهندسان و رعایت اخلاق و شئون مهندسی.
4- نداشتن پیشینه کیفری و عدم وابستگی به گروه‌های غیرقاونی.
5- داشتن حسن شهرت در تعهد عملی به احکام دین مبین اسلام و وفاداری به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
تبصره- اقلیت‌های دینی به رسمیت شناخته شده قانون اساسی جمهوری اسامی ایران و تابع احکام دین اعتقادی خود است.
6- دارا بودن صلاحیت علمی و حرفه‌ای به میزان مندرج در آئین‌نامه.
بر اساس نظريه برخي از کارشناسان بند سه این ماده «داشتن حسن شهرت اجتماعی و شغلی عملی به مهندسان و رعایت اخلاق و شئون مهندسی» نیازمند بررسی بیشتری است. داشتن حسن شهرت، شرط لازم برای شرکت در انتخابات است ليکن کافي نمي‌باشد.
بر اساس بند 6 همين ماده و وفق ماده 59 آئين نامه اجرائي قانون نظام مهندسي و کنترل ساختمان نداشتن سابقه تخلف در پرونده حرفه‌ای را مي‌توان به عنوان یکی از فاکتورهای حسن شهرت نامزدها در نظر داشت.
بر اساس ماده 13 این قانون هيات اجرایی انتخابات حسب مورد در هر استان متشکل از 3 تا 7 نفر از اعضای سازمان است که با نظارت وزارت راه و شهرسازی وظیفه برگزاری انتخابات را به عهده دارد. چگونگی انتخاب و تشکیل هئیت اجرایی و اختیارات و وظایف یاد شده به شرح مندرج در آئین‌نامه اجرایی و نحوه برگزاري انتخابات خود جاي بسي بررسي دارد.
تبصره1- هئیت اجرایی انتخابات موظف است صلاحیت داوطلبان عضویت در هئیت مدیره را از مراجع صلاحیت‌دار استعلام و بررسی نماید.
تبصره2- اولین دوره انتخابات هئیت مدیره به‌وسیله وزارت راه و شهرسازی برگزار می‌شود.
نکته جالب توجه در این ماده قانونی این است که آيا اعضای بدون پروانه اشتغال می‌توانند در هيات‌های اجرایی حضور یابند؟ جای بسی تعجب است که فرد فاقد تجربه، چگونه می‌تواند در مورد مهندسان با تجربه و دارای سابقه حرفه‌ای قضاوت نماید و این مهندسان را مورد تایید یا رد صلاحیت قرار دهد. آیا این منطقی است که یک مهندس فاقد پروانه اشتغال به عضویت هئیت‌های اجرایی درآید و به عنوان ناظر بر روند انتخابات هئیت مدیره‌ها نظارت داشته باشد؟ يا آنکه قانون گذار نسبت به بديهيات يعني داشتن پروانه اشتغال سکوت نموده است و سکوت قانونگذار مبني بر مجوز حضور افراد فاقد پروانه نمي‌باشد.
باید توجه داشت که حوزه کاری یک مهندس از چه حساسیتی برخوردار است؛ چرا که هر مهندس با طرح‌هایی که ارائه می‌دهد عملا سلامت جانی چندین هزار انسان را باید تضمین نماید.
حساسیت و سخت‌گیری زیاد در انتخابات هئیت‌های اجرایی و جدیت و بي‌طرفي این هيات در زمان برگزاري انتخابات، یک اصل ضروری و انکارناپذیر است.
در ادامه این قانون، ماده59 آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی ساختمان می‌گوید، داوطلبان عضویت در هيات مدیره نظام مهندسی ساختمان استان‌ها علاوه بر دارا بودن شرایط مندرج در ماده 11 قانون مذکور باید دارای پروانه اشتغال پایه 2 مهندسی یا بالاتر باشند و از 5 سال قبل از تاریخ اعلام داوطلبی، فاقد محکومیت انتظامی از درجه 3 یا بالاتر باشند.
سئوال اساسی که در این قسمت مطرح می‌شود این است که آیا شرایط مندرج در این بند کافی است؟ البته شاید برای 20 سال پیش این موارد کافی به نظر می‌رسید چرا که در زمان تصویب این قانون تعداد مهندسان محدود بود، اما در سال‌های اخیر با توجه به کثرت مهندسان و اين مهم که مدرک گرائي بجاي داشتن مهارت ملاک عمل قرار گرفته است، حضور اعضاي باتجربه و سابقه بيشتر «مهندسان پایه یک» و فاقد تخلف مدنظر قرار گيرد.
شاید بتوان در پایان این نتیجه را گرفت که در مرحله انتخابات اعضای هيات مدیره سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان لازم است که فاکتورهای بسیار سخت و جدی برای عضويت در هيات مديره در نظر گرفته شود. علاوه بر آن معضل اصلي، رای دهندگان بي‌تجربه و ناآشنا به مسائل نظام مهندسي مي‌باشند؛ طبق نظر برخی از مدعیان این حوزه مناسب است افرادی که می‌خواهند به عنوان صاحب رای در انتخابات شرکت نمایند دارای صلاحیت حرفه‌ای و اخلاقی باشند.
چگونه فردی که فاقد پروانه اشتغال به کار است صلاحیت و حق قضاوت در مورد نامزد عضويت در انتخابات را دارد؛ قدر مسلم این مورد نقطه ضعفی برای آیین‌نامه اجرایی به شمار می‌رود که افراد فاقد پروانه و فقط صرف عضويت در سازمان و پرداخت حق عضويت توانائي اظهار نظر در یکی از مهمترین اتفاقات نظام مهندسی را داشته باشند.
از سوی دیگر رای دهندگان باید به این مهم توجه نمایند که حضور افراد صاحب صلاحیت و تخصص حرفه‌ای می‌تواند تاثیر بسزایی در روند حرفه‌ای صنعت ساختمان داشته باشد و لذا به راحتی رای خود را برای افراد فاقد صلاحیت و تخصص به حراج نگذارند.
منبع : صما