تحقیقات صورت گرفته در راستای ارزیابی خدمات مهندسی پروژه های نوسازی بافتهای فرسوده در تهران حاکی از شرایط بسیار نامطلوب و عدم رعایت اصول ایمنی و فنی در کارگاه‌ها از جمله عدم انجام آزمایش‌ها و رعایت استانداردهای مصالح است.
محمد حسین مسعودی، پژوهشگر و رئیس تیم کنترل و ارزیابی خدمات مهندسی نوسازی بافت فرسوده شهر تهران با اعلام این مطلب در گفت‌و‌گو با خبرنگار پژوهشی ایسنا اظهار داشت:
نتایج حاصل از کنترل و ارزیابی خدمات مهندسی بیش از 500 پروژه در بافتهای فرسوده 12 منطقه شهر تهران اخیراً در قالب خلاصه عملکرد و دستاورد تیم کنترل مضاعف نوسازی بافت فرسوده توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران منتشر شده است.
وی خاطرنشان کرد: به استناد بند 5 از ماده 15 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان به صراحت یکی از وظایف اصلی اعضای هیات مدیره سازمانهای نظام مهندسی ساختمان، نظارت بر حسن انجام خدمات مهندسی و تعقیب متخلفان از طریق مراجع قانونی ذیصلاح اعلام شده در حالی که متأسفانه کمتر دیده می شود سازمانهای نظام مهندسی ساختمان در استانهای مختلف به ویژه استان تهران، نتایجی علمی و مستندی به پشتوانه عملکردهای خود در این زمینه ارائه کنند. شناسایی عوامل موثر در تقلیل کیفیت ساختمانها و ارائه راهکارها و انجام برنامه ریزی لازم جهت بهبود و ارتقاء وضعیت ساخت و سازها و در نهایت ارزیابی عملکرد سازمانهای مذکور با توجه به این مهم میسر می شود.
عضو هیات رئیسه گروه تخصصی عمران سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران تصریح کرد: به طور طبیعی و با توجه به شرایط فیزیکی بافتهای فرسوده شهری به دلایلی چون همجواریهای ناپایدار، عرض گذرهای کم و کوچک بودن متراژ پلاکها نسبت به سایر بافتهای شهری و همچنین به دلیل عدم وجود عوامل انگیزشی متناسب با سختی کار در این بافتها، تمایل به پذیرش مسوولیت انجام خدمات مهندسی توسط اغلب مهندسان برای این نوع پروژه ها وجود ندارد و لذا زمینه فعالیت برای افراد سودجو جهت استفاده از این فرصت و نهایتاً تقلیل کیفیت ساخت فراهم آمده است که استمرار این وضعیت می تواند اتلاف جدی سرمایه های ملی و افزایش ریسک در زمانهای بحرانی همانند زمان وقوع زلزله را به همراه داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: در سال92 برای اولین بار در طول فعالیت 17 ساله سازمان نوسازی شهر تهران به عنوان متولی اصلی نوسازی بافتهای فرسوده مناطق شهر تهران با انعقاد یک تفاهمنامه با سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران، به صورت ویژه کنترل و ارزیابی خدمات مهندسی پروژه های عمرانی در 12 منطقه شهر تهران که دارای بیشترین متراژ بافت فرسوده می باشند، آغاز شد که باتوجه به محدودیتهای اعتباری و تغییرات مدیریتی تنها امکان ارزیابی حدود 500 پروژه در مدت زمان کمتر از یک سال فراهم شد و متأسفانه این فعالیت ارزشمند علی رغم برنامه ریزی جهت تداوم یک دوره سه ساله با هدف شناسایی عوامل موثر در تقلیل کیفیت ساختمانها برای سال اول، آموزش، فرهنگسازی و برنامه ریزی برای بهبود وضعیت ساخت و ساز برای سال دوم و برخورد قاطع با متخلفین برای سال سوم به دلیل عدم حمایت سازمانهای مذکور متوقف شد ولی در این میان و به صورت غیرمتعارف گزارش مستند و کارشناسی شده ای به عنوان عملکرد تیم کنترل مضاعف نوسازی بافت فرسوده شهر تهران منتشر و در اختیار کارشناسان و مهندسان این حوزه قرار گرفته است.
مسعودی تصریح کرد: طبق نتایج حاصل از کنترل و ارزیابی های انجام شده، وضعیت عمومی کارگاه‌ها در سطح بافتهای فرسوده شهر تهران نامناسب ارزیابی شده است؛ به طوری که در حوزه وضعیت اسکان کارگران حدود 81 درصد، تهیه و تامین بیمه تضمین کیفیت حدود 99 درصد، زونکن کارگاهی، حدود 67 درصد و تابلوی اطلاعات حقوقی، حدود 44 درصد نقطه ضعف وجود دارد.
با توجه نتایج ارائه شده، وضعیت رعایت مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان با موضوع ایمنی و حفاظت و مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان با عنوان علائم و تابلوها در حین کار، در سطح بافتهای فرسوده شهر تهران بسیار نامناسب و نامطلوب ارزیابی شده است. به طوری که هیچیک از موارد بررسی شده امتیاز قابل قبولی نداشته و تنها در ارتباط با اجرای حصار حفاظتی موقت دورکارگاه جهت ممانعت از ورود افراد متفرقه حدود 34 درصد نقطه قوت مشاهده می شود که این میزان نیز قابل قبول نمی باشد.
وی افزود: با توجه به نتایج این ارزیابی ها شرایط کارگاه‌ها از لحاظ انطباق اجرا با نقشه سازه ای فونداسیون، نقشه سازه ای در سازه بتن مسلح و کیفیت بتن ریزی و آرماتوربندی در سازه بتن مسلح و فونداسیون و سقف سازه های فولادی در سطح بافتهای فرسوده شهر تهران تقریباً نامطلوب ارزیابی می‌شود و بیش از 60 درصد پروژه ها دارای نقاط ضعف می باشند. به طوری که حدوداً در 36 درصد موارد عدم انطباق ابعاد پی با نقشه و در 38 درصد موارد عدم تطابق قطر و تعداد میلگردهای به کار رفته با نقشه به عنوان نقاط ضعف مهم ارزیابی شده است. در موضوعاتی نظیر ناشاقولی ستونها، خروج از محوریت ستونها و تعداد و قطر آرماتورهای تیرها نیز به ترتیب 46، 64 و 62 درصد پروژه ها دچار ضعف می باشند.
مسعودی تصریح کرد: عدم انطباق اجرا با نقشه سازه ای در اسکلت سازه فولادی در سطح بافتهای فرسوده شهر تهران نیز امری تقریباً نامطلوب ارزیابی می‌شود به طوریکه در موضوعاتی نظیر ناشاقولی ستونها، خروج از مرکزیت محورهای تیرها و ستون ها و پیچیدگی مقاطع ستونها به ترتیب 37، 54 و 39 درصد پروژه ها دچار ضعف می باشند.
وضعیت انجام آزمایش‌ها و رعایت استانداردهای مصالح در سطح کارگاه های بافتهای فرسوده شهر تهران نیز بسیار نامطلوب ارزیابی شده است. به طوری که در 71 درصد پروژه‌ها آزمایشات یا انجام نشده و یا نتایج آنها در کارگاه ها موجود نیست. همچنین در 84 درصد پروژه‌ها استاندارهای مصالح در دسترس نبوده و یا بعضاً از مصالح غیر استاندارد استفاده شده است که تمامی این ایرادات ناشی از بی دقتی، کم کاری و عدم مهارت عوامل اجرایی و نظارتی در این پروژه ها می باشند.
عضو هیات رئیسه گروه تخصصی عمران سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران با بیان این که اعتماد به مهندسان و اعضای متخصص در هفت رشته سازمان نظام مهندسی ساختمان و استفاده از ظرفیت‌های این سازمانها در امور می‌تواند راهکاری موثر برای ایجاد تحول اساسی در نوسازی بافتهای فرسوده باشد بر بهره گیری از متخصصین رشته های شهرسازی و ترافیک جهت تدوین مدلهای مختلف و متنوع نوسازی و رفع معضلات نفوذناپذیری و ریزدانگی در این بافتها و بهره گیری از رشته های عمران، معماری، برق، مکانیک و نقشه برداری جهت ارتقاء کیفیت ساخت و رفع معضل ناپایداری این بافتها تاکید کرد.
مسعودی در پایان خاطرنشان کرد: مشروح این گزارش تخصصی در نشانی اینترنتی www.Lobe.ir به صورت رایگان قابل دسترسی است.