معرفی و جایگاه قانونی کارشناسان نظام مهندسی معروف به کرشاسان ماده 27 به شرح زیر است:
1-به موجب ماده 27 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب 22/12/1374 مجلس شورای اسلامی با رعایت آیین نامه خاصی که با پیشنهاد مشترک وزارت راه و شهرسازی و دادگستری به تصویب هیئت محترم وزیران می رسد ، وزارتخانه ها ، موسسات دولتی ، نهاد ها ، نیروهای نظامی و انتظامی ، شرکت های دولتی و شهرداریها ،می توانند در ارجاع امور کارشناسی به جای کارشناسان رسمی دادگستری از خدمات کارشناسی مهندسانی دارای پروانه اشتغال که بوسیله سازمان استان معرفی می شوند استفاده کنند .
2-آئین نامه اجرایی ماده 27 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان براساس پیشنهاد مشترک وزارتین مذکور در قانون به تصویب هیئت وزیران رسید و در تاریخ 11/3/1379 تحت شماره 9794/ت 22685 ه توسط معاون اول محترم ریاست جمهوری وقت ابلاغ گردید.
3-براساس اختیاری که مطابق ماده 2 آئین نامه اجرایی ماده 27 به شورای مرکزی داده شده است دستور العمل انتخاب و معرفي كارشناسان سازمان نظام مهندسي ساختمان ، توسط شورای مذکور تحت شماره 1354/ش م و به تاریخ 21/3/ 1379 پیشنهاد گردید که توسط وزیر محترم مسکن و شهرسازی وقت (راه وشهرسازی) به تاریخ 10/11/1379 تصویب و نهایتا تحت شماره 20/100/6233 مورخ 11/11/1379 ابلاغ گردید.
4-مطابق ماده 2 دستورالعمل مذکوردر هفت رشته مصرح در ماده 6 قانون پروانه کارشناسی اعطا می شود که ماده 3 دستورالعمل آن را در به دو سطح عمومی و تخصصی تقسیم کرده است به موجب ماده 5 دستورالعمل شرایط اخذ " پروانه كارشناسي عمومي" در هر رشته شامل عضويت در سازمان استان ، دارا بودن پروانه اشتغال به كار مهندسي معتبر در رشته مورد تقاضا ، داشتن10 سال سابقه كار مفيد در رشته مورد تقاضا پس از فراغت از تحصيل ، قبولي در آزمون مربوط ، گذارندن دوره هاي آموزش كارشناسي ،نداشتن پيشينه كيفري و محكوميت انتظامي درجه 3 و بالاتر و برخورداري از سلامتي مناسب براي كارشناسي مذکور می باشد.
مراحل انتخاب کارشناسان نظام مهندسی در هفت رشته اصلی :
1-مطابق فصل دوم دستورالعمل و بر اساس ماده 7 آن هيئت تشخيص استان متشكل از 5 نفرند که شامل افراد ذیل اند :
الف : رئيس سازمان مسكن و شهرسازي استان به نمايندگي از طرف وزارت مسكن و شهرسازي و در تهران نماينده مستقيم وزارت مذكور كه سمت رياست هيأت را به عهده خواهند داشت.
ب : رئيس سازمان نظام مهندسي ساختمان استان به نمايندگي از طرف شوراي مركزي.
ج : رئيس شوراي انتظامي سازمان نظام مهندسي ساختمان استان
د: دو نفر به انتخاب رئيس سازمان مسكن و شهرسازي استان در رشته مربوط.
این هیئت مطابق ماده 9 دستورالعمل مسئول رسيدگي به شرايط متقاضيان پروانه كارشناسي و تعيين واجدين شرايط دريافت پروانه کارشناسی می باشد.
2-مطابق ماده 10 دستورالعمل ، هيئت علمي – تجربي آزمون كارشناسي در هر رشته و گرايش مركب است از 5 نفر از متخصصين برجسته كشور درهمان رشته كه هر كدام داراي سوابق علمي و تجربي شاخص در يك يا چند گرايش تخصصي از رشته مذكور و آشنا با حرفه كارشناسي بوده و هر دوره به پيشنهاد هيئت رئيسه شوراي مركزي و با تأييد و صدور حكم وزارت مسكن و شهرسازي كار خود را آغاز مي نمايند.
3-مطابق ماده 18 دستورالعمل ، آزمون پروانه كارشناسي عمومي در هر رشته و كارشناسي تخصصي در هر گرايش در سراسر كشور در يك روز و همزمان شروع و خاتمه مي يابد.
4-مطابق مواد 22 ، 23 و 27 دستورالعمل ، به پذيرفته شدگان واجدين شرايط در هر دوره در آزمون كارشناسي پس از طي يك دوره آموزشي براي كسب مهارت هاي علمي و عملي كه توسط سازمان نظام مهندسي ساختمان استان برگزار مي گردد، کارآموزی و اتیان سوگند در حضور هیئت تشخیص استان پروانه كارشناسي طی مراسمی اعطاء خواهد شد.
5-مطابق ماده 24 دستورالعمل ، متنی که در مراسم اتیان سوگند توسط کارشناس در حضور هیئت تشخیص قرائت و امضا می شود بدین شرح است :
من در پيشگاه قرآن كريم، به خداوند متعال سوگند ياد مي كنم، در اموري كه براي كارشناسي به من رجوع مي شود، پروردگار يكتا را حاضر و ناظر دانسته و نظر كارشناسي خود را به راستي ودرستي اظهار كنم و نظر خصوصي خود را در آن دخالت ندهم و تمام نظرات خود را نسبت به مواردي كه به اينجانب ارجاع شده اظهار كرده و مطلبي را مكتوم ندارم و بر خلاف واقع چيزي نگويم و ننويسم و اسراري كه در خلال انجام كارشناسي از آنها مطلع شده ام حفظ كنم و رازدار و امين باشم.
نحوه انجام خدمات کارشناسی :
1-مراجع درخواست کننده کارشناسی مذکور در ماده 27 قانون یا اشخاص حقیقی، می توانند مطابق ماده 2 آئین نامه اجرایی ماده 27 درخواست معرفی مهندس یا مهندسان واجد شرایط نماید .
2-مطابق ماده 9 آئین نامه اجرایی ماده 27 ، جهات رد مهندس یا مهندسان همان جهات رد مربوط به کارشناسان رسمی دادگستری است . بررسی و اطمینان از عدم شمول جهات رد از تکالیف مرجع درخواست کننده ، سازمان استان ، مهندس یا مهندسان است .
3-مطابق ماده 4 آئین نامه اجرایی ماده 27 ، معرفی مهندس یا مهندسان به مرجع درخواست کننده صرفا توسط سازمان استان صورت می گیرد و مراجع مذکور مجاز به مراجعه مستقیم به کارشناس یا کارشناسان نمی باشند.
4-وظایف کارشناسان در فصل پنجم دستورالعمل طی مواد 37 ، 38 و 39 ذکر شده است .
5-مطابق ماده 39 دستورالعمل ، كارشناس پس از اتمام كار كارشناسي اصل نظريه را در دو نسخه به سازمان استان تسليم مي نمايد. سازمان استان پس از ثبت گزارش و حصول اطمينان نسبت به رعايت مقررات و الزامات مربوط به انجام كارشناسي نسخه اي از آن را به مرجع درخواست كننده تسليم و نسخه دوم را در سوابق كارشناس مربوط ضبط می نماید.
حدود صلاحیت کارشناسان :
مطابق ماده 44 دستورالعمل ، حدود صلاحیت كارشناسي دارندگان پروانه كارشناسي عمومي در رشته هاي اصلي تحت عنوان پيوست يك ضميمه دستور العمل بوده و در حكم مفاد دستور العمل محسوب مي گردد