به کجا چنین شتابان؟
ویرایش چهارم مبحث ۱۷ مقررات ملی ساختمان اواخر سال ۱۳۹۹ توسط کمیته تدوینی که عمر آن‌ها بیشتر از چند ماه نبود به جمع‌بندی نهایی رسید و این مجموعه تهیه‌شده در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ به وزارت کشور، آبان ۱۴۰۰ به‌نظام مهندسی استان‌ها جهت اجرای تمام و کمال این مقررات از ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ ابلاغ شد.
الف- در تهیه و ابلاغ این مبحث اشکالات زیر موردتوجه بوده است:
1- عدم قرارگیری ویرایش چهارم مبحث هفده مقررات ملی ساختمان در وبگاه دفتر مقررات ملی ساختمان به‌عنوان پیش‌نویس اولیه به مدت سه ماه طبق روال دفتر تدوین مقررات ملی
2- عدم امکان دریافت نقطه نظرات فنی اصلاحی برای ویرایش چهارم مبحث از مبادی رسمی.
3- عدم ابلاغ اجرایی شدن اولیه این مقررات به مدت دو سال طبق روال دفتر مقررات ملی ساختمان هم‌زمان با اجرای ویرایش سوم مقررات ملی به‌منظور حصول اطمینان از اجرایی بودن مقررات تدوین‌شده.
4- تغییرات گسترده در ویرایش چهارم مبحث حدود هشتاد درصد نسبت به ویرایش قدیم بدون در نظر گرفتن این موضوع که اتفاق خارق‌العاده در لوله‌کشی گاز در ده سال ماقبل نیفتاده.
5- وجود ده ها اشتباه نگارشی، فنی و اجرایی در 100 صفحه مربوط به بخش اول.
6- عدم توجه به نقطه نظرات سازندگان وسایل گازسوز دارای پروانه بهره‌برداری چند ده‌ساله و محدودسازی تولیدات ملی ایران.
7- عدم توجه به تذکرات اساتید و مدرسان حوزه فوق در زمان تدوین مبحث.
ب- وضعیت موجود:
پس از ابلاغ اجرایی شدن ویرایش چهارم مبحث هفده مقررات ملی ساختمان به علت مشکلات موجود در نحوه نگارش این مبحث ازجمله عدم توجه به عرف جاری ساخت‌وساز کشور، عدم در نظر گرفتن اقلیم متفاوت کشور و محدودیت در انتخاب وسایل گازسوز از سوی مشترکین گاز کلیه عوامل دخیل در سامانه‌های گاز ازجمله ناظرین، مجریان، سازندگان وسایل گازسوز، شرکت ملی گاز و کارفرماییان اعتراض خود را ازنظر اجرایی به صورت‌های مختلف با مکاتبه، نقد مبحث و روش‌های دیگر اعلام نمودند.
باید توجه داشت ۲۵ میلیون مشترک گاز توسط ویرایش سوم مبحث ۱۷ گازرسانی شده است. از طرفی ویرایش چهارم مبحث ۱۷ حدود ۸۰ درصد تغییرات داشته است حال این پرسش برای ناظرین، مجریان و بهره‌برداران مطرح است که اگر ویرایش چهارم ازنظر قانونی صحیح و درست است پس آن ۲۵ میلیون مشترک که لوله‌کشی گاز آن‌ها قبلاً انجام‌شده و مغایرت اساسی با ویرایش چهارم دارد ازنظر ایمنی و گازرسانی در معرض خطر قرار دارند و پاسخگویی به این بار روانی ایجادشده بر عهده چه مقام و مسئولی است.
ج- - ویرایش پنجم مبحث
در اقدامی ناباورانه و اتفاقی نادر شش ماه پس از ابلاغ ویرایش چهارم مبحث مشاهده‌شده که ویرایش پنجم مبحث در آذرماه 1402 برای نظرخواهی یک‌ماهه در وبگاه دفتر مقررات ملی ساختمان قرارگرفته است. نکته عجیب این است که طبق روال حداقل سه سال پس از اجرای یک مبحث تغییرات آن طبق ضوابط دفتر تدوین مقررات ملی ساختمان بایستی طبق روال قانونی موردبازنگری قرارگیرد. حال این پرسش مطرح است که چه خطای فاحشی در این مقررات رخ‌داده که باید ظرف شش ماه یک ویرایش جدید تهیه و ابلاغ شود.
در یک بررسی اجمالی ویرایش ۵ مبحث ۱۷ مقررات ملی ساختمان نسبت به ویرایش چهارم فقط یک تغییر مهم داشته و آن جابجایی فصل مستقل دودکش به فصل طراحی سامانه‌های گاز بوده است و اصلاح کلیه اشکالات مهم و اساسی تایپی، فنی و قانونی موجود در ویرایش چهارم مبحث نادیده گرفته‌شده است.
د- جمع بندی و راه‌کار:
سوال اساسی این است که اگر ویرایش چهارم مبحث ۱۷ آن‌چنان عوامل دخیل در حوزه سامانه گاز را دچار مشکل نموده چرا چنین شتابان ویرایش جدیدی برای مبحث ایجادشده است. بهتر نبود ضمن تغییر اعضای کمیته تدوین و استفاده از افراد شناخته‌شده و مطرح در این زمینه در سطح کشور ضمن ابطال ویرایش چهارم مبحث ۱۷ مقررات ملی مبنای لوله‌کشی گاز همان ویرایش سوم مبحث ۱۷ سال ۱۳۸۹ قرار می‌گرفت که بدون تعارف عوامل دخیل در سامانه‌های گاز بدون هیچ‌گونه مشکلی فرایند مذکور را به انجام می‌رسانیدند و ویرایش جدید مبحث با استفاده از افراد متخصص، متبحر و آشنا به این حوزه با صبر و درایت کافی طبق روال قانونی به سرانجام می‌رسید.
این موضوع مسبوق به سابقه در وزارت راه و شهرسازی بوده و در چند سال قبل مبحث ۱۵ مقررات ملی ساختمان در حوزه آسانسور و پله برقی دارای اشکالات اساسی در ویرایش جدید ابلاغی بود که از سوی وزیر راه و شهرسازی ابطال شد. سپس با اعضای جدید کمیته تدوین، آن مبحث مورد ویرایش جدید قرار گرفت و نهایی شد به قول معروف ماهی را هر وقت از آب بگیرید تازه است.
رامین قاسمی اصل