سازمان نظام‌مهندسی ساختمان به‌عنوان بزرگ‌ترین تشکل ساختمان همواره مورد نقد و بررسی قرارگرفته و انتقاد‌هایی به آن وارد بوده اما پس از حدود 20 سال فعالیت این سازمان شاید زمان آن رسیده باشد که بررسی شوداین سازمان چقدر توانسته برای صنعت ساختمان مفید واقع شود و اصولاً نبود نظام‌مهندسی چه تأثیری در این صنعت ایجاد می‌کرد؟
نظام‌مهندسی حرف اول را بزند
مهدی مؤذن، رئیس شورای مرکزی سازمان نظام کاردانی ساختمان در این زمینه گفت: یکی از اهداف تصویب سازمان نظام‌مهندسی این بود که بتواند تأثیری بر روند ساختمان بگذارد.هرچند شاید در برخی استان‌ها به‌صورت نسبی موفق بوده اما در کلان‌شهری مانند تهران که بیش از 30 درصد نیروی انسانی شاغل در سازمان‌های نظام‌مهندسی را در خود جا داده است، علاوه بر اینکه موفقیتی نداشته حتی می‌توان گفت موجب مشوش شدن اوضاع صنعت ساختمان شده است. تک‌محوری و نگاه جزیره‌ای و انحصارگرایانه‌ای که داشته‌اند، سبب شده از فعالیت سایر بخش‌هایی هم که می‌توانستند کمک کنند، جلوگیری شود.
وی ادامه داد.اگر بخواهیم به فکر ساختمان‌سازی باشیم باید از خیلی چیز‌ها بگذریم و صرفاً به فکر مهندسی کشور باشیم. در بسیاری از موارد این اتفاق نیفتاده و شاهد مناقشه‌های داخلی در سازمان‌های نظام‌مهندسی هستیم. چهره‌های شاخص و عالی‌رتبه در سازمان‌های نظام‌مهندسی بوده و همواره به این بزرگان تکیه کرده‌اند درنتیجه رسماً به دنبال گرفتن حق مهندسی در کشور نرفته‌اند. چند سال پیش در جلسه‌ای که با یکی از روسای وقت سازمان نظام‌مهندسی ساختمان استان تهران داشتیم ایشان عنوان کرد؛ وظیفه من این است که فقط از مهندس دفاع کنم. من هم گفتم شما با این کارتان به مهندسان خیانت می‌کنید چون شما باید از مهندسی کشور دفاع کنید و دفاع از مهندسی دفاع از مهندسان است.
نظام‌مهندسی نباید وارد اجرا شود
نصرالله یوسفی، عضو هیئت‌مدیره انجمن پیمانکاران استان تهران نیز گفت: قطعاً نظام‌مهندسی برای ساختمان‌سازی ما لازم است اما نه با روند کنونی. نظام پزشکی هم که گهگاه از سوی مسئولان ساخت‌وساز به‌عنوان الگو از آن یاد می‌شود، دچار مشکلات عدیده‌ای است. نظام‌مهندسی به سبک بخش خصوصی تهیه‌شده ولی سکانداری و هدایت آن در چارچوب قوانین دولتی است.
وی افزود: کاری که درگذشته راحت‌تر انجام می‌شد، الآن سخت‌تر انجام می‌شود. متأسفانه بسیاری از مجموعه‌هایی که از نظام‌مهندسی ساختمان پروانه دریافت کرده‌اند رو به امضاء فروشی آورده‌اند و حتی بیشتر روسا از وجود چنین معضلی کاملاً آگاه هستند و هیچ کاری هم انجام نمی‌دهند . چون در صنعت ساختمان ما چیزی مانند مسابقه برای سنجش کیفیت کار وجود ندارد و همواره منتظر زلزله هستیم.
یوسفی ادامه داد: نظام‌مهندسی ساختمان مانند پلیس است و نمی‌تواند مجری باشد بلکه باید کار کنترلی انجام دهد. یعنی باید گواهی‌نامه بدهند و کنترل کنند و نباید وارد مقوله اجرا شوند. مگر می‌شود یک پلیس قانون بنویسد، مجوز بدهد، اجرا کند و ناظر باشد؟ متأسفانه وزارت راه و شهرسازی هم نمی‌خواهد این قانون را اصلاح کند.
ساختار مالی و سیاسی نظام‌مهندسی
اسفندیار سلطانی، عضو هیئت‌مدیره کانون سراسری انبوه‌سازان کشور با انتقاد از سیاست‌های سازمان نظام‌مهندسی ساختمان گفت: به نظر من سازمان نظام‌مهندسی ساختمان تبدیل به سازمان نظام امضاء فروشی و کوپن‌فروشی شده و به بهانه ایجاد اشتغال برای مهندسان، عده‌ای به پول‌های سرسام‌آور می‌رسند.
وی افزود: قانون نظام‌مهندسی می‌گوید سازمان نظام‌مهندسی تشکلی صنفی و غیرانتفاعی است که مسئول رسیدگی به امور انتظامی و دعاوی بین افراد خود می‌باشد اما شاهد هستیم که در حساب نظام‌مهندسی‌ها میلیاردها تومان پول است. درصورتی‌که نظام‌مهندسی حق دخالت در امور مالی را ندارد.
سلطانی گفت: عمر ساختمان ما 20 سال و مصرف انرژی ما 6 برابر کشور‌های اروپایی است اما آموزش و ارتقای سطح نظام‌مهندسی که از جمله وظایف آنها به شمار می‌روند را به حال خود رها کرده‌اند.سازمان نظام‌مهندسی ساختمان ساختار رانت خوارانه پیداکرده که حتی در امور انتخابات وزارتخانه‌ها دخالت می‌کند.
خلاصه شده از نشریه پیام ساختمان شماره 194